12 Angry Men / 1957 / Film

12 Angry Men çoğunlukla göz ardı edilmiş, “eski” olmasından kaynaklı da günümüzde pek fazla hatırlanmayan bir film. Oysa ki genç Sidney Lumet’nin başarılı yönetimi, başta Henry Fonda olmak üzere tüm oyuncuların naif ama gürleyen oyunculukları ve tek bir noktaya odaklanan ama insani durumları fazlaca ortaya koymasıyla mutlaka izlenilmesi gereken filmlerden.

Zorluklarla Ortaya Çıkan Bir Film

Film, yazar Reginald Rose’un aynı adlı televizyon oyunundan senaryolaştırdığı bir yapımdır. Televizyon oyununu beğenmiş olan dönemin ünlü oyuncularından Henry Fonda bu konuyu sinemaya aktarmak ister ve filmin hem oyunculuğuna hem de yapımcılığına soyunur. Yönetmen olarak yine televizyondan gelme Sidney Lumet’i seçer. Yapımcı olarak yaptığı son seçim ise kendisi dışında kalan 11 jüri üyesidir. Her ne kadar Lumet için pek de hoş olmayacak bir durum gibi görünse de anlaşılan o ki Sidney Lumet bu duruma fazla takılmamış ve elinden geleni ardına koymayarak gerçekten her anlamda zor olan bu filmi başarıyla ortaya çıkarmıştır.

Zorluklardan en önemlisi mekan ile ilgilidir. Film boyunca 3-4 mekandan fazlası görülmez. Hatta olayın geçtiği ve sürekli olarak izlediğimiz yer jürilerin karar vermek için bulundukları odadır. Tek ve dar bir alanda çekim yapmaya çalışmak hem yönetmeni hem de teknik ekibi epeyce zorlamıştır. Filmde üst düzey diye tabir edilebilecek kamera hareketleri yoktur. Çünkü bu hareketler için yer yoktur. Jüri üyeleri arasında geçen konuşmalar çoğunlukla her oyuncuyla tek tek çekilir ve arka arkaya montajlanır.

Komik denilebilecek bütçe ile çekilen film zaman kısıtlamaları nedeniyle uzun provaların ardından 21 iş gününde tamamlanmıştır. Lumet için diğer zorluk da bu olsa gerek. Yine de yönetmen bu sorunları aşarak etkileyici bir film üretmeyi başarmıştır. Lakin bu başarı Amerika’daki gişe hasılatlarına yansımaz. Filmin gişe durumu “fiyasko” sonucuyla özetlenir. Yine de bu Amerikalıların filme bakışıdır. Amerikan izleyicisinin bu garip tavrı Japonya ve Avrupa’da ters etki yaratır. 12 Angry Men BAFTA, Berlin ve Locarno gibi festivallerden ödülle döner. Gişe başarısızlığına rağmen 3 dalda aday olduğu Oscar’da başarı gösteremez.

12 Angry Men: Amerikan Adalet Sisteminin Eleştirisi

Film, bir insanın geleceğini 12 jüri üyesinin ellerine bırakma sorusundan yola çıkıyor. Latin kökenli genç bir adam babasını öldürdüğü gerekçesiyle cinayetle suçlanmaktadır. Eldeki kanıtlar genç adamı büyük oranda suçlu gösterir niteliktedir. Kaybettiğini söylediği bıçak cinayetin işlendiği odada bulunmuştur. Olup bitenleri duyduğunu söyleyen ve tanıklık yapan pek çok insan vardır. Durumdan kaynaklı olarak da sanığın savunması son derece zayıf kalmıştır.

Temel verilerden yola çıkıldığında genç adam suçludur ve jüri kararını çabucak verecektir. Karar “suçlu” olduğu taktirde idama mahkum edilecektir. 12 jüri üyesi mahkemeden sonra toplanır. Hemen herkes başta hemfikirdir karar konusunda. Fakat 8 numaralı jüri üyesinin olan biteni baştan sona sorgulayarak verecekleri kararı doğru verme çabasıyla işler zamanla değişir. En başında “suçlu” olarak düşünülen kararın sebepleri ardında kanıtlar değil ırkçılığa varan yabancı düşmanlığı, kişisel problemler, ego sorunları, geçmişle hesaplaşma, sürü psikolojisi vardır.

Henry Fonda’nın “kariyerimin en iyi üç filminden biri (diğerleri Grapes of Wrath ve The Ox-Bow Incident)” dediği 12 Angry Men zaman ve mekandan bağımsız olarak her dönem izlenebilecek ve belki de izlenilmesi gereken bir film.

Yönetmen: Sidney Lumet

Senaryo: Reginald Rose

Görüntü Yönetmeni: Boris Kaufman

Yapım: 1957 – ABD – 96 Dk.

Tür: Suç / Dram

Oyucular:

Henry Fonda

Martin Balsam

Lee J.Cobb

Jack Warden

John Fiedler